Solivagant

Tarihte bugün #4: 19 Nisan 1938
Kırşehir’de 6.6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. 149 kişi yaşamını yitirdi, bölge büyük hasar gördü. Cumhuriyet tarihinin en acı sarsıntılarından biriydi. Hayatını kaybedenleri saygı ve rahmetle anıyoruz. Deprem Yozgat, Nevşehir ve Kayseri’de de hissedildi.

Tarihte Bugün3: 19 Nisan 1971 Sierra Leone, krallığa veda edip cumhuriyeti ilan etti. 1961’de bağımsızlığını kazanan ülke, 10 yıl sonra monarşiyi kaldırdı. İlk cumhurbaşkanı Siaka Stevens oldu. Bu adım, Afrika’daki sömürge sonrası dönüşümün simgelerindendi.

Tarihte Bugün#2: 19 Nisan 1904 Toronto büyük bir yangınla sarsıldı. Şehir merkezi kül oldu, yeniden doğdu. 100’den fazla bina yandı, maddi zarar milyonlarca doları buldu. Yangın sonrası şehirde yapı yönetmelikleri sıkılaştırıldı, modern Toronto’nun temelleri atıldı.

Tarihte Bugün#1: 19 Nisan 1775
Amerikan Bağımsızlık Savaşı başladı. Lexington’da atılan ilk kurşun, yeni bir çağın habercisiydi. Koloniler artık İngiliz tacına boyun eğmeyi reddediyor, özgürlük uğruna kan dökmeye hazır olduklarını ilan ediyordu.

Olay: Franz Ferdinand suikastı sonrası Sırbistan’a savaş ilan edildi. Sebep: Balkanlardaki milliyetçilik, Osmanlı’nın gerilemesi ve Avusturya-Macaristan’ın Sırbistan’ı tehdit olarak görmesi. Savaş Yapısı: Savaş, sınırlı cephelerde başladı, ardından Avusturya-Macaristan, Sırbistan’a kara ve hava saldırıları düzenledi. Sırbistan, dağlık araziyi ve gerilla taktiklerini kullanarak direndi. Ordular: Avusturya-Macaristan: Güçlü topçu ve zırhlı araçlarla savaşa girdi, ancak çok uluslu yapısı nedeniyle lojistik sorunlar yaşandı. Dağlık arazide etkili savaşabilmek için dağ piyadesi ve topçusu kullandı. Sırbistan: Daha küçük ama dağlık arazide savaşma deneyimi olan bir orduya sahipti. Gerilla taktikleri ve siperleme stratejileri ile savunmasını güçlendirdi. Savaş Süresi ve Katılım: Savaş, Temmuz 1914’te başlayıp 1915’te sona erdi. Avusturya-Macaristan yaklaşık 200.000 askerle savaşa katıldı, Sırbistan ise 150.000-200.000 askerle karşılık verdi. Can Kaybı: Sırbistan: 450.000 kayıp (yaralı, ölü, kaybolan) Avusturya-Macaristan: 300.000-350.000 kayıp Sonuç: Sırbistan, Avusturya-Macaristan’a karşı başarılı bir direniş gösterdi ancak büyük kayıplar verdi. Savaş, Avusturya-Macaristan için yıpratıcı oldu ve savaşın ilerleyen dönemlerinde ittifakın moralini zayıflattı. Sırbistan, bölgedeki stratejik pozisyonunu korudu ancak kazanılan zafer sınırlıydı. Kazanan: Sırbistan, Avusturya-Macaristan’a karşı direniş gösterdi ve bölgedeki egemenliğini sürdürdü. Öne Çıkan İsimler: Sırbistan: General Stepa Stepanović – Sırbistan’ın başkomutanı, direnişin lideri. Avusturya-Macaristan: General Oskar Potiorek – Avusturya-Macaristan’ın Balkanlar’daki başkomutanı Sonuçlar: Avusturya-Macaristan, başlangıçtaki hızlı zafer beklentisini gerçekleştiremedi. Savaşın sonunda Sırbistan, müttefiklerinden aldığı destekle zafer kazandı ancak bölgedeki stratejik etkisi sınırlıydı. Bu, hem İttifak Devletleri için hem de savaşın ilerleyen aşamaları için önemli bir dönemeç oldu.

🇷🇸 Balkan Cephesi (1914–1915)
🎯 Başlangıç: 28 Temmuz 1914
🛑 Bitiş: Aralık 1915
⚔️ Taraflar: Sırbistan vs. Avusturya-Macaristan
💀 Kayıp: 1 milyona yakın asker ve sivil

🌍 I. Dünya Savaşı'na Genel Bakış (1914–1918) 📌 Sebepler Savaşın fitilini Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand’ın Saraybosna’da suikasta uğraması ateşledi. Ancak temel nedenler daha derindeydi: Avrupa’daki yayılmacı milliyetçilik, silahlanma yarışı, sömürge rekabeti ve kırılgan ittifak sistemi. Bu ortamda, tek bir kıvılcım domino etkisi yarattı. Savaşın kısa süreceği düşünülüyordu; bazı askerlerin cepheye "Noel'e kadar döneriz" diyerek uğurlandığı bile kayıtlara geçti. 🗺️ Cepheler Savaş birden çok coğrafyada sürdü: Doğu Cephesi: Almanya ve Avusturya-Macaristan’ın Rusya ile mücadelesi. Batı Cephesi: Fransa-Almanya hattında siper savaşlarının en yoğun yaşandığı bölge. Güney Cephesi: İtalya’nın Avusturya-Macaristan’a karşı savaştığı dağlık cephe. Orta Doğu Cephesi: Osmanlı İmparatorluğu’nun Kafkasya, Kanal ve Hicaz gibi geniş alanlarda mücadele verdiği cephe. Afrika ve Asya: Sömürge askerlerinin savaştığı, Avrupa dışı çatışma alanları. Savaş boyunca tank, uçak, denizaltı ve kimyasal silah gibi teknolojiler ilk kez büyük ölçekte kullanıldı. 💀 Kayıplar ve Sonuçlar Savaşta yaklaşık 15-20 milyon insan öldü, milyonlarcası yaralandı. 1918’de Almanya’nın ateşkesi kabul etmesiyle sona erdi. Ardından gelen antlaşmalarla Almanya’ya ağır yaptırımlar getirildi. Osmanlı, Avusturya-Macaristan, Rus ve Alman imparatorlukları çöktü. Avrupa’nın siyasi haritası sil baştan çizildi. 🎯 Neden Önemli? I. Dünya Savaşı, sadece sınırları değil, toplumları da dönüştürdü. Kadınlar ilk kez kitlesel olarak iş gücüne katıldı, savaş sonrası travmalar edebiyattan sinemaya her alana yansıdı. 1919 Versailles Antlaşması, ileride patlak verecek II. Dünya Savaşı’nın tohumlarını da içinde taşıyordu. Bu savaş, 20. yüzyılın kaderini değiştiren kırılma noktalarından biridir.

🌍 I. Dünya Savaşı (1914-1918)
📅 Başlangıç: 28 Temmuz 1914
🗓️ Bitiş: 11 Kasım 1918
💀 Ölümler: 15-20 milyon
⚔️ Taraflar: İtilaf Devletleri (Birleşik Krallık, Fransa, ABD) vs. İttifak Devletleri (Almanya, Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan)

Adres: Meclis-i Mebusan Cd. No:54, Galataport, Karaköy
Ziyaret Saatleri: Salı–Cumartesi 10.00–18.00, Pazar 11.00–18.00
Genç Salı kapsamında 18-25 yaş arası ziyaretçilere müze 10.00-14.00 saatleri arasında ücretsiz.
Her perşembe 10:00-14:00 ücretsiz
Giriş ücretleri: Tam 450₺, indirimli 250₺

Kültürün izinde#3: Modern sanatın yeni yuvası Galataport’ta Zeid’ten Doğançay’a, Türkiye’nin sanat belleğini taşıyor. Renzo Piano imzalı binası kadar içi de ilham verici. Sergiler, atölye çalışmaları ve etkinliklerle her yaştan sanatseveri kendine çekiyor. Mutlaka görülmeli.

Günlük kitap alıntısı#2: “Kurtarılmak istemiyorum. Sadece biri, ben boğulurken yanımda otursun istiyorum.”
— Chelsea Hodson, Tonight I’m Someone Else (Bu Gece Başkasıyım)

Günün eseri#2: Johan Christian Dahl- View from Vaekero near Christiania (Christiania yakınlarındaki Vaekero'dan görünüm)

Bilimsel Gerçek#2: Pygmalion etkisi, birine dair beklentimizin onun davranış ve başarısını şekillendirmesi durumudur. Rosenthal-Jacobson deneyinde, “başarılı olacak” denilen öğrenciler gerçekten daha iyi sonuçlar aldı. Beklenti, performansı doğrudan etkiler. Bilim, beklentinin gücünü doğruluyor.

Evet değerli takipçim.Ne yazık ki çoğu zaman kaybedince anlıyoruz kıymeti. Van Gogh’un hayatı da bunun çarpıcı örneği. Ama algımızı biraz olsun dönüştürebilirsek, değeri zamanında fark edebiliriz. Geri çekilip bakmak yeterli olabilir belki de insana da, sanata da, hayata da

Ne güzel ifade etmişsiniz. Direniş bazen yüksek sesle, bazen sessiz bir duruşla olur; ama özü aynı kalır: vicdanın çağrısına kulak vermek. Bu ortak dili duymak güç veriyor insana. Saygılarımla değerli takipçim, esenlikler diliyorum.

Günlük kitap alıntısı#1: “Bir birey, sisteme karşı çıkarak değil, sistemin dayattığı yalanı reddederek ve gerçeği savunarak da direniş gösterebilir. Bu, bireyin içsel özgürlüğünü korumasının ve baskıcı yapıya karşı durmasının bir yoludur.”
—Václav Havel, The Power of the Powerless (Güçsüzlerin Gücü)

Dünya, Enaiposha ve Neptün boyut karşılaştırması. James Webb Uzay Teleskobu’nun elde ettiği veriler ışığında, 47 ışık yılı uzaklıkta yer alan ve kırmızı cüce yıldızının etrafında dönen yepyeni bir ötegezegen keşfedildi. Bu gezegen, “super-Venüs” olarak nitelendiriliyor; çünkü yapısal özellikleri ve atmosferi bakımından Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerden tamamen farklı bir tablo çiziyor. Enaiposha’nın yüzeyi aşırı sıcak koşullara sahip olsa da, atmosferi oldukça kalın ve sıcaklığı dengeleyebilecek özellikte bulunuyor. Bu durum, gezegenin sıradan bir gezegen olmanın ötesinde, bilim insanlarına gezegenlerin evrimsel süreçleri hakkında yeni ipuçları sunuyor. Özellikle, yaşam barındırma potansiyeli açısından bakıldığında, gezegenin sıvı suyun bulunabileceği ideal bir konumda olmadığı düşünülsa da, atmosferinde gerçekleşen kimyasal ve biyolojik süreçler farklı yaşam biçimlerinin gelişimine olanak tanıyabilir. Bu keşif, gezegen bilimi alanında mevcut teorileri yeniden değerlendirmemize sebep olurken, evrende yaşamın var olabileceği diğer olağandışı ortamlar hakkında da önemli soruları gündeme getiriyor. Bilim insanları, Enaiposha gibi gezegenlerin atmosferik dinamiklerini ve potansiyel olarak destekleyebileceği yaşam formlarını daha yakından incelemek için çalışmalarını sürdürüyor. Enaiposha, keşfi ve özellikleriyle, uzay araştırmaları ve gezegen bilimi alanında heyecan verici bir kilometre taşı olarak kabul ediliyor.

Günün Bilimsel Gerçeği: 🪐 Enaiposha: James Webb Uzay Teleskobu, 47 ışık yılı uzaklıkta, kırmızı cüce yıldızının etrafında dönen bu “super-Venüs” gezegenini keşfetti. Atmosferi sıcaklıkları dengeleyecek kadar kalın ve gizemli. Güneş Sistemi’ndeki hiçbir gezegene benzemiyor!

Günün eseri#1: Frederick Childe Hassam- Fifth Avenue

Günün Tasarımı: Nike Air Jordan 1, 1985’te Peter Moore tarafından tasarlandı. Yüksek bilekli yapısı, kırmızı-beyaz-siyah renkleri ve “Swoosh” logosuyla dikkat çeker. Michael Jordan’ın giydiği ayakkabı, NBA tarafından yasaklanıp “Banned” kampanyasıyla popülerleşti ve kültürel bir simge haline geldi.

Nesnelerin Hafızası: Radyo
Lambalı radyolarla evlere ses girdi.
Transistörlüyle taşındı, yaygınlaştı.
Kasetli/CD’li modellerle müzik çoğaldı.
Şimdi dijital: internet radyosu, podcast.
Radyo biçim değiştirdi, dinleme kültürü kaldı.

Özel Günler – 16 Nisan
Bugün hem kültürün hem bilimin günü!
-Dünya Yörükler Günü: Göçebe ruhun, özgürlüğün ve kadim Anadolu kültürünün simgesi.
-Biyologlar Günü: Doğanın şifrelerini çözen emekçileri saygıyla selamlıyoruz.

Tarihte Bugün #7
16 Nisan 1989: “Baba” lakabıyla efsaneleşen Hakkı Yeten hayatını kaybetti.
Beşiktaş’ın unutulmaz futbolcusu, kaptanı ve başkanıydı. Saha içindeki zarafeti, duruşu ve liderliğiyle Türk futbolunda iz bıraktı.
Rahmet ve saygıyla anıyoruz.

Tarihte Bugün#6: 16 Nisan Doğan Ünlü İsimler
1889: Charlie Chaplin – Sessiz sinemanın efsanesi.
1947: Erol Evgin – Türk pop müziğinin zarif sesi.
1844: Anatole France – Nobel ödüllü Fransız yazar.
1916: Behçet Necatigil – Modern Türk şiirinin ustası.

Tarihte Bugün #5
16 Nisan 1945: Kızıl Ordu, Berlin’e girdi. II. Dünya Savaşı’nın en kanlı çatışmalarından biri olan Berlin Muharebesi başladı.
Nazilerin son kalesi kuşatma altına alınırken, Avrupa’da savaşın sonu yaklaşmaktaydı.

Ken Mattingly, Jhon W.Young, Charles Duke

Ay Modülü "Orion "u Ay'ın Descartes Highlands bölgesine indirdi.

Görev, fırlatmadan 11 gün sonra 27 Nisan'da Komuta Modülünün Pasifik Okyanusu'na düşmesiyle başarıyla sona erdi. NASA Apollo 16 Komuta Modülünü 1974 yılında Smithsonian Enstitüsüne devretmiştir.

Tarihte Bugün #4:
16 Nisan 1972 Apollo 16, Ay’a iniş yapmak üzere Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatıldı.
NASA’nın Ay’a yaptığı beşinci insanlı görev olan Apollo 16, Ay yüzeyinde bilimsel araştırmalar yapmayı hedefliyordu. Astronotlar 3 gün boyunca Ay’da kaldı, 95 kilo örnek topladı.

Tarihte Bugün #3
16 Nisan 2017: Türkiye’de anayasa değişikliği referandumu yapıldı. Parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı sistemine geçişin önü açıldı.
%51,4 “Evet” ile kabul edildi. Ancak mühürsüz oyların YSK tarafından geçerli sayılması, ciddi tartışmaların önünü açmıştı.

Tarihte Bugün #2: 16 Nisan 1917: Sürgünden dönen Lenin, Finlandiya Garı’nda kalabalığa seslendi:“Bütün iktidar Sovyetlere!”
Toprak,barış ve ekmek vaatleriyle Bolşevikler sahneye çıktı. Lenin’in dönüşü,devrimci ruhu ateşledi ve tarihin akışını değiştirecek büyük bir dönemin başlangıcını simgeliyordu.

Tarihte Bugün#1: 16 Nisan 1912
Harriet Quimby, Manş Denizi’ni uçarak geçen ilk kadın oldu.
Erkek egemen havacılık dünyasında cesaretiyle tarihe geçti.
Üstelik bu tarihi uçuşundan sadece birkaç ay sonra, henüz 37 yaşındayken trajik bir kazada hayatını kaybetti.
Ama hikâyesi gökyüzünde asılı kaldı.

Adres: Meşrutiyet Cd. No:65, Tepebaşı, Beyoğlu
Ziyaret Saatleri:
Salı -Cumartesi 10.00 - 19.00
Cuma 10.00 - 22.00
Pazar 12.00 - 18.00
Müze Pazartesi
günü kapalıdır.
Genç Çarşamba
Çarşamba günleri öğrenciler müzeyi
ücretsiz ziyaret edebilir.
Giriş ücretleri:
Tam: 300 TL
İndirimli: 150 TL
Grup: 200 TL

Kültürün izinde#2: Pera Müzesi, Osman Hamdi Bey’in “Kaplumbağa Terbiyecisi” burada! Pera Müzesi, klasik ile çağdaşı birleştiren özel koleksiyonları ve sergileriyle Beyoğlu’nda sanatın kalbi gibi atıyor.

Günün Eseri#4: Carel Fabritius- “Saka Kuşu”

Günlük kitap alıntısı#4: “Totaliter yönetimin ideal tebaası, inançlı bir Nazi ya da Komünist değil; gerçek ile kurgu, doğru ile yanlış arasındaki farkı artık ayırt edemeyen kişilerdir.” Hannah Arendt- “The Origins of Totalitarianism” (Totalitarizmin Kaynakları)