Jan Sonneveld

Balen Over feeksen, vaderlijke speeches en 'het Nederlandse treurspel'.

Het valt me al langer op: politici die zeggen dat ze balen. Na de ophef over de woorden ‘leugenaar’ en ‘feeks’ was het weer raak. Maar hoe waarachtig is dat balen?

De diepgang kwam deze maand van een Vlaamse filosoof, een oud-generaal en de gouverneur van Curaçao.

Kortom, een verse nieuwsbrief 👇

Dit is een uitstekend draadje 👇

Opinie | Geert Mak: Europa wacht op oorlog, maar gelooft er niet in Geert Mak schrijft over hoe Europa omgaat met de dreiging van oorlog. De oorlog in Oekraïne en Gaza laat zien hoe moeilijk het is om zich te verhouden tot geweld. Maar het moet, en dan zonder makkelij...

"In die fase zitten wij, in West-Europa, nu ook: we wachten op een oorlog, en tegelijk geloven we er niet in. Alles herhaalt zich en tegelijk is alles anders."

www.nrc.nl/nieuws/2025/...

Opinie | Wanneer beseffen we dat het ‘Westen’ niet meer bestaat? Door het 'vredesplan' van de autocratische VS en Rusland staat Zelensky met zijn rug tegen de muur. Of er een voor Oekraïne aanvaardbare oplossing komt hangt mede af van Europa.

"Wanneer worden we eindelijk wakker en beseffen we dat het ‘Westen’ als trans-Atlantische gemeenschap van gedeelde waarden en veiligheidsbelangen niet langer bestaat?"

www.nrc.nl/nieuws/2025/...

Morgen is het de sterfdag van J.F. Kennedy. Een kleine ode vandaag van @jansonneveld.bsky.social aan de speechschrijver van Kennedy, Ted Sorensen en zijn favoriete stijlvorm: het chiasme ⬇️ open.spotify.com/episode/4UbQ...

"Als het midden meer wil zijn dan een vluchtige plek tussen andermans standpunten, laat het dan in elk geval één wezenlijk onderscheid maken. Namelijk tussen de democratische bandbreedte en de ondemocratische."

Wat een ijzersterk essay van @stevoakkerman.bsky.social in Trouw, vandaag.

Vandaag in 1995 werd premier Yitzhak Rabin in Tel Aviv vermoord - en met hem eigenlijk ook het vredesproces tussen Israël en de Palestijnen. Daarom vandaag een klein eerbetoon in Zin van de Dag - via een indrukwekkende speech van de schrijver David Grossman. 👇

Bij de herdenking van Yitzhak Rabin (Nobelprijs voor de Vrede, vermoord op 4 november 1995) in 2006 sprak de Israëlische schrijver David Grossman deze woorden, en riep op tot vrede. Speechschrijver @jansonneveld.bsky.social duidt ⬇️ open.spotify.com/episode/6L0v...

Echte verandering, nu echt. Niemand weet welke, maar we gaan ervoor knokken. Niemand weet hoe, maar wel oprecht. Echt waar. Echte verandering. Echt leiderschap. Nu echt.

Hoeveel radicale verrechtsing kan de democratie nog aan, vraagt columnist Kustaw Bessems zich af Na de Tweede Kamerverkiezingen concludeert columnist Kustaw Bessems: we schuiven met z’n allen, en de richting is radicaal-rechts en in hoge mate autoritair. Het afglijden van onze democratie stopt me...

"De strijd voor de democratie is een veelfrontenstrijd... Die vecht je terwijl je wankel staat. Omdat niets meer vastzit. En alles schuift."

www.volkskrant.nl/columns-opin...

There it is: staatspersbureau van het Kremlin zegt dat de verkiezingen in NL geen level playing field hadden voor Wilders en dat de "deep state" gewonnen heeft. Onzin van Wilders over fraude moet je niet los zien van wat zijn broodheren in Moskou roepen.

Het etiket 'staatsgevaarlijk' flitst dan even door mijn hoofd. Dat woord klinkt als een flauwe hyperbool uit autoritaire kringen. Maar precies die 45 (of meer) zetels kunnen daar wel in uitmonden, als het (nu juichende) midden niet tot echte doorbraken komt. Geen hyperbool: kijk maar naar de VS.

De voortekenen liegen niet: 9 zetels voor JA21, 7 voor Baudet en nog altijd 25 voor Wilders. Ooit schrokken we daar nog van. Tel BBB erbij en je hebt 45 zetels die de democratische rechtsorde maar gedoe vinden. En er is maar heel weinig nodig om de VVD en (soms) de SGP in hun ‘vibe’ mee te krijgen.

Het resultaat van nu: enorme versnippering, de grootste partij haalt 16% van de stemmen. Al die snippers moeten samen grote vraagstukken op een aansprekende manier aanpakken. Maar hoe? Ze delen namelijk geen gedeeld, diepgaand en appellerend waardenverhaal. En lukt het niet? Dan krijg je Trump ‘24.

Maar datzelfde politieke midden is cultureel en inhoudelijk enorm verrechtst. Het Overtonvenster schuift al sinds 2001 gestaag op. Het waren de 9e Kamerverkiezingen sinds Pim Fortuyn en nog steeds voeren partijen campagne om hem voor zich te winnen.

Het gevoel dat mij al twee dagen bekruipt is dat we naar de Nederlandse versie van Joe Biden's verkiezingszege in 2020 zitten te kijken: optimisme en normaal doen wint het (even) van de chaos. Het gevoelsmatige midden is terug en 'iedereen' is opgelucht: we kunnen weer normaal gaan doen.

Wie Jose Saramago's roman Stad der Zienden gelezen heeft, hoeft niet te speculeren over al die blanco stemmen. En anders lag het misschien aan het stembiljet, want dat was ongeveer net zo dik als deze roman.

Exactly. Het blok van partijen dat de democratische rechtsstaat aanvalt (je zou ze ook gewoon (potentieel) staatsgevaarlijk kunnen noemen) is gewoon gegroeid. 👇

Rob Jetten zegevierde met een vrolijk liberaal verhaal. Nu wacht hem een onmogelijke taak Rob Jetten loste zijn ideologische ankers, pakte het vooruitgangsoptimisme van de VVD en leende gemeenschapszin van het CDA. Zo dreef hij naar een steeds leger midden, waar hij iedereen moet bekoren d...

Wat een haarscherpe analyse van @coenvdven.bsky.social. Een ideologisch lenige optimist en allemansvriend moet nu - in een land zonder ideologische ankers - iedereen te vriend zien te houden. 'Vibe', vorm en stijl worden nog bepalender voor het politieke discours.

www.groene.nl/artikel/een-...

Draadje om door een ringetje te halen👇

Mooie bijdrage van @wouke.bsky.social in Zin van de dag (1 minuut) ⬇️ spotify.link/DfdY37H7QXb #stemmen

Dit bericht van 'mijn' uitgever is het belangrijkste dat je moet zien, voor je morgen naar de stembus gaat. 👇

Column | Terwijl Nederland zapte van Geert naar Henri Nederland hopt van talkshow naar talkshow. Van verkiezingsdebatje naar verkiezingsdebatje. Wat zou het heerlijk zijn als dat binnenkort voorbij is en de ramen weer een beetje open kunnen. Want de were...

"Nu slaat Europa opnieuw een andere weg in. Het is revolutionair en gaat Nederland direct aan. Wat zou het een verademing zijn als de nieuwe premier eens over zulke dingen zou praten."

www.nrc.nl/nieuws/2025/...

Ja, poëzie heeft een stem nodig. Het laat zich toch het beste beluisteren…

Te gast bij @detaalstaat.bsky.social bij Frits Spits over Open. Zachte woorden voor een harde tijd, en @jansonneveld.bsky.social (‘Jan de speechman‘ uit Zin van de Dag) besprak de verkiezingstaal! Luister hier terug ⬇️ www.nporadio1.nl/fragmenten/d...

Jan Sonneveld over campagnetaal Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen, in 2023, vroegen we ook aan speechschrijver en spreekcoach om de campagnetaal te analyseren. Dat doen we nu weer, zodat we de taal van toen en nu met elkaar kun...

Mijn eigen 5 cent over de taal in deze verkiezingscampagne luister je hier terug: www.nporadio1.nl/fragmenten/d...

Wat een feest om vanmorgen weer even in de 'huiskamer' van Frits Spits bij @detaalstaat.bsky.social te zijn. Vandaag zelfs samen met @stinejensen.bsky.social, die vertelde over zachte woorden in een harde tijd. En leuk om @kimvankeken.bsky.social's rake observaties over de politieke taal te horen.

En om de uitzending af te trappen, vertel ik iets over de taal van deze verkiezingscampagne.

‘Kandidaten hebben nog twee weken om zichzelf op het spel te zetten. Het is laat. Het kan nog net.’

De wereld fikt, de Amerikaanse president roept zijn leger op tot meer geweld (ook graag in eigen land) en protesten in Nederland worden steeds grimmiger.

De Dag van de Geweldloosheid komt dus als geroepen. Net als deze inspirerende woorden van Mahatma Gandhi. Vandaag in Zin van de Dag 👇