Faclair na Gàidhlig's Avatar

Faclair na Gàidhlig

@faclair.bsky.social

Faclair na Gàidhlig: Faclair eachdraidheil na #Gàidhlig / A historical dictionary of Scottish #Gaelic. https://www.faclair.ac.uk/ Le taic bho Bhòrd na Gàidhlig agus Comhairle Maoineachaidh na h-Alba.

361 Followers  |  74 Following  |  115 Posts  |  Joined: 02.12.2024  |  2.0319

Latest posts by faclair.bsky.social on Bluesky

Image from: Tormod Calum Dòmhnallach, Clann-nighean an Sgadain (Stornoway, Lewis: Acair, 1987), p.83.

Image from: Tormod Calum Dòmhnallach, Clann-nighean an Sgadain (Stornoway, Lewis: Acair, 1987), p.83.

GEANSAIDH ~ jumper

This month’s blog studies appearances of the word “geansaidh”. A relatively recent word in the history of the language, a geansaidh offered fishermen warmth, waterproofing and perhaps even a distinctive look!

What does the word “geansaidh” mean to you?

faclair.ac.uk/blog/374/en

03.12.2025 18:20 — 👍 1    🔁 0    💬 0    📌 0
Dealbh bho Tormod Calum Dòmhnallach, Clann-nighean an Sgadain (Steòrnabhagh, Leòdhas: Acair, 1987), td. 83.

Dealbh bho Tormod Calum Dòmhnallach, Clann-nighean an Sgadain (Steòrnabhagh, Leòdhas: Acair, 1987), td. 83.

GEANSAIDH

Tha eachdraidh inntinneach ga innse ann am blog na mìosa is an sgrùdadh aig Susan a’ sealltainn gur ann co-cheangailte ri aodach iasgairean is seòladairean a nochd am facal “geansaidh” an toiseach.

faclair.ac.uk/blog/374/en

Cuin a chleachdadh sibhse geansaidh?

#faclair #gaidhlig

03.12.2025 16:53 — 👍 3    🔁 0    💬 0    📌 0
An extract from Turner MS. XIV, likely created before 1778 by the scribe William MacMurchy. 
NLS Adv. MS 73.2.2 43.
With thanks to the National Library of Scotland (NLS), and Irish Script on Screen (ISOS). https://www.isos.dias.ie/NLS/NLS_Adv_MS_73_2_2.html#35

An extract from Turner MS. XIV, likely created before 1778 by the scribe William MacMurchy. NLS Adv. MS 73.2.2 43. With thanks to the National Library of Scotland (NLS), and Irish Script on Screen (ISOS). https://www.isos.dias.ie/NLS/NLS_Adv_MS_73_2_2.html#35

GLUGACH ~ stammering

a1778 NLS Adv. MS 73.2.2 43

Teanga Ghlugach Shlaopach Ghloncach | Nach laibhir poncoil no blasta […] A stammering, drawling, slimy (!) tongue | that doesn’t speak eloquently or agreeably […]

It seems there's plenty to say on this subject! See alt text for the source.

28.11.2025 20:43 — 👍 0    🔁 0    💬 0    📌 0
Criomag bho Làmh-sgrìobhainn Mhic an Tuairneir XIV, air a chruthachadh, tha e coltach, ro 1778 leis an sgrìobhaiche Uilleam MacMhurchaidh. 
NLS Adv. MS 73.2.2 43.
Le taing don Leabharlann Nàiseanta na h-Alba (NLS), agus Irish Script on Screen (ISOS). https://www.isos.dias.ie/NLS/NLS_Adv_MS_73_2_2.html#35

Criomag bho Làmh-sgrìobhainn Mhic an Tuairneir XIV, air a chruthachadh, tha e coltach, ro 1778 leis an sgrìobhaiche Uilleam MacMhurchaidh. NLS Adv. MS 73.2.2 43. Le taing don Leabharlann Nàiseanta na h-Alba (NLS), agus Irish Script on Screen (ISOS). https://www.isos.dias.ie/NLS/NLS_Adv_MS_73_2_2.html#35

GLUGACH ~ mabach, manntach

a1778 NLS Adv. MS 73.2.2 43

Teanga Ghlugach Shlaopach Ghloncach | Nach laibhir poncoil no blasta | Mar Ghlamarsuich coin a gól blathaich | Milleadh na Gáilic ’sga sracadh.

Tha e coltach gu bheil gu leòr ri ràdh mun chuspair seo!

28.11.2025 20:37 — 👍 3    🔁 1    💬 0    📌 0
Photo of five of the Faclair na Gàidhlig team, with the organisation's name and logo in blue.

Photo of five of the Faclair na Gàidhlig team, with the organisation's name and logo in blue.

So who is behind the work of the Faclair project and what exactly do they do? We’ll be introducing the team over the next few weeks.

Here are a few of us - recognise anyone?

#gàidhlig #gaidhlig #faclair #lexicography

25.11.2025 20:12 — 👍 6    🔁 0    💬 0    📌 0
Dealbh air còignear bho sgioba Faclair na Gàidhlig, agus suaicheantas agus aim na buidhne ann an dath liath.

Dealbh air còignear bho sgioba Faclair na Gàidhlig, agus suaicheantas agus aim na buidhne ann an dath liath.

Ach cò tha air cùl obair an Fhaclair, agus dè dìreach an obair a tha iad a’ dèanamh?
Bidh sinn a’ toirt sùil air an sgioba anns na seachdainean a tha romhainn.

Seo cuid againn an-seo - cò a dh’aithnicheas sibh?

#gàidhlig #gaidhlig #faclair #lexicography

25.11.2025 20:06 — 👍 7    🔁 1    💬 0    📌 0
Statue of a yelling man, with a dragon on top of his head, to be seen in the Arc de Triomphe, Paris.
Image credit: Halanna Halila on Unsplash.

Statue of a yelling man, with a dragon on top of his head, to be seen in the Arc de Triomphe, Paris. Image credit: Halanna Halila on Unsplash.

Have you ever expressed anger or fury using ainmein?

Although many words of emotion are used throughout Gaeldom, some are connected to certain areas. Such as the word ainmein, which according to eDIL, originates in ana-mèinn and perhaps ana-miann.

Do any Gaelic speakers outside Lewis use ainmein?

20.11.2025 15:23 — 👍 0    🔁 1    💬 0    📌 0
Ìomhaigh-ealain snaighte de dh'fhireannach ag èigheadh, is dràgon air mullach a chinn (ri fhaicinn san Arc de Triomphe, Paris).
Còir-deilbhe: Halanna Halila air Unsplash.

Ìomhaigh-ealain snaighte de dh'fhireannach ag èigheadh, is dràgon air mullach a chinn (ri fhaicinn san Arc de Triomphe, Paris). Còir-deilbhe: Halanna Halila air Unsplash.

An robh ainmein ort riamh? Ged a tha mòran fhaclan faireachdainn gan cleachdadh air feadh na Gàidhealtachd, tha cuid ceangailte ri sgìrean àraidh. Mar am facal ainmein a tha, a rèir eDIL, a’ freumhachadh ann an ana-mèinn agus, dh’fhaoidte ana-miann.

A bheil ainmein cumanta taobh a-muigh Leòdhais?

20.11.2025 15:19 — 👍 1    🔁 1    💬 0    📌 0
Post image

Bidh far-ainmean tric ag innse rud mun neach fhèin. Ach an robh am bàrd Iain Lòm, no Iain Mabach mar a dh'ainmichear e cuideachd, sgagach, no gann de dh'fhiaclan? Tha beachd aig Tòmas air a seo, sa bhlog aige air an fhacal "manntach".

Dè th’ agaibhse air cainnt mhabach?

faclair.ac.uk/blog/373/gd

13.11.2025 15:24 — 👍 2    🔁 1    💬 0    📌 0
Post image

In our last blog, Tòmas examined the origin of “manntach.” Did inarticulacy in Gaelic influence the Scots language? You can read the full post on our website⤵️

Can you think of any other words that might be related to “manntach” and its historical forms?

www.faclair.ac.uk/blog/373/gd

13.11.2025 14:41 — 👍 2    🔁 0    💬 1    📌 1
Post image Post image

Seanfhocal an lae:

Like Oisín after the Fianna // To be alone in this world.

fionnfolklore.org/en/lays/pvo01

www.teanglann.ie/en/fgb/fiann

#gailge #gàidhlig #fiannaíocht #irishfolklore #scottishfolklore #béaloideas #beulaithris #irishmythology #fionnmaccumhaill #oisín

10.11.2025 14:20 — 👍 12    🔁 3    💬 0    📌 0
Post image

Gairm Phàipearan Co-Labhairt | Call For Conference Papers: Rannsachadh na Gàidhlig 14−16 July 2026
www.gla.ac.uk/media/Media_...

07.10.2025 08:47 — 👍 11    🔁 13    💬 0    📌 3
Images showing articulation in Andrew Comstock, A System of Elocution, with Special Reference to Gesture, to the Treatment of Stammering, and Defective Articulation, 8th Eagran (Philadelphia: E.H. Butler, 1846), td. 29.

Images showing articulation in Andrew Comstock, A System of Elocution, with Special Reference to Gesture, to the Treatment of Stammering, and Defective Articulation, 8th Eagran (Philadelphia: E.H. Butler, 1846), td. 29.

MANNTACH ~ New blog post 📰

Meaning ‘gap-toothed, toothless’ from around the 12th century, MANNTACH came to mean ‘stammering’ in modern Scottish Gaelic. Early examples of the word may appear in medieval Scottish charters, and it was loaned into Scots as MANTIN(G).

www.faclair.ac.uk/blog/373/gd

31.10.2025 16:25 — 👍 2    🔁 0    💬 0    📌 0
Ìomhaighean a’ mìneachadh alt-labhairt ann an Andrew Comstock, A System of Elocution, with Special Reference to Gesture, to the Treatment of Stammering, and Defective Articulation, 8mh Eagran (Philadelphia: E.H. Butler, 1846), td. 29.

Ìomhaighean a’ mìneachadh alt-labhairt ann an Andrew Comstock, A System of Elocution, with Special Reference to Gesture, to the Treatment of Stammering, and Defective Articulation, 8mh Eagran (Philadelphia: E.H. Butler, 1846), td. 29.

MANNTACH ~ Bloga ùr 📰

San 12na linn a’ ciallachadh ‘beàrnach, gun fhiaclan’, dh’atharraich ciall MANNTACH ann an Alba gu bhith a-mach air ‘bruidhinn gu stadach’. ’S dòcha gu bheil fianais againn air ann an cairtean meadhan-aoiseach, is ceangal aige ri Beurla Ghallta.

www.faclair.ac.uk/blog/373/gd

31.10.2025 16:15 — 👍 5    🔁 3    💬 0    📌 0
Càraid a' losgadh dà chnò-challtainn air Oidhche Shamhna.

Càraid a' losgadh dà chnò-challtainn air Oidhche Shamhna.

Sùil air cnòthan, is an t-Samhainn dlùth oirnn.

A rèir Mac-Talla, b’ e craobh gheanm-chno tè de na craobhan a bu shine am Breatann ann an 1895.

À Taigh na Beinne, 1911: "bha do chraiceann [...] cho odhar ris na cnothan caltuinne a bhitheamaid losgadh Oidhche Shamhna."

www.faclair.ac.uk/entries/3

21.10.2025 13:52 — 👍 1    🔁 0    💬 0    📌 0
Raffaello Sorbi, The Spinner (1872), Public domain, via Wikimedia Commons

Raffaello Sorbi, The Spinner (1872), Public domain, via Wikimedia Commons

Bheireadh na boirionnaich leotha gach té a cuigeal ’s a FEARSAID [is iad a’ “dol air ’chéilidh”].

‘All the women would take with them their distaff and spindle [when going “cèilidhing”].’
1879 Ceit Mhòr td 14

New entry: www.faclair.ac.uk/entries/50

#Gàidhlig #cleachdi

16.10.2025 13:41 — 👍 2    🔁 0    💬 0    📌 0
Post image

Iubhar, Yew: the latest entry in the dictionary
(faclair.ac.uk/entries/49)

Faclair draws evidence from many sources including Gairm magazine. Alasdair MacIlleMhaoil wrote about the yew in Gairm 25 (1958).

See the Gairm archive at: dasg.ac.uk/gairm/browse...

@dasg-glaschu.bsky.social
#gaidhlig

09.10.2025 14:54 — 👍 1    🔁 0    💬 0    📌 0
Post image

Iubhar: an inntreadh as ùr san Fhaclair
(faclair.ac.uk/entries/49)

Lorgaidh an Fhaclair fianaise bho iomadh tùs, an iris Gairm nam measg. Sgrìobh Alasdair MacIlleMhaoil mun iubhar ann an Gairm 25 (1958).

Lorgar tasglann Gairm aig dasg.ac.uk/gairm/browse...

@dasg-glaschu.bsky.social
#gaidhlig

09.10.2025 14:54 — 👍 5    🔁 1    💬 1    📌 0
Preview
40 bliadhna chun an là seo fhèin on thòisich Radio nan Gàidheal a' craoladh Bidhear ag ath-chraoladh 40 prògram bho aon de na sreathan a bu mhotha a chòrd ri luchd-èisteachd Radio nan Gàidheal agus an stèisean a' comharrachadh 40 bliadhna on chaidh a stèidheachadh.

Chaidh am prògram a chraoladh air Radio nan Gàidheal bho 1990 gu 2000. B’ iad Iain MacIlleathain, Flòraidh NicIllEathain, agus Fionnlagh MacLeòid nam preasantairean thar nam bliadhnaichean.

Tha Radio nan Gàidheal gan ath-chraoladh is iad a' comharrachadh 40mh ceann-bliadhna an stèisein.

01.10.2025 14:17 — 👍 1    🔁 1    💬 0    📌 1
Post image

Do dhuine sam bith a th’ air am beò-ghlacadh le faclan, abairtean is gnàthasan-cainnte, nach math an naidheachd gu bheil prògraman #FacalOirbh rin cluinntinn a-rithist.

Gheibhear taghadh de 40 prògram an seo: www.bbc.co.uk/programmes/p...

01.10.2025 14:17 — 👍 1    🔁 1    💬 1    📌 0
Post image

An robh fios agaibh gun deach teacsaichean ùra a chur ri Corpas na Gàidhlig?

To mark the recent upload of new texts by @dasg-glaschu.bsky.social we have a new blog entry: www.faclair.ac.uk/blog/372/gd

Dealbh: digital.nls.uk/126434561 (National Library of Scotland).

26.09.2025 10:04 — 👍 1    🔁 1    💬 0    📌 0

Anseo tagraíonn an crann iúir do cháilíochtaí ionmholta an duine. Ach is dóigh liom go bhfuil an ceart agat, thuigfeadh daoine neart agus solúbthacht an adhmaid go háirithe le haghaidh boghanna a dheanamh.

19.09.2025 14:33 — 👍 2    🔁 1    💬 1    📌 0
Foliage of the yew tree (Taxus baccata) and seeds or arils covering the cones.

Foliage of the yew tree (Taxus baccata) and seeds or arils covering the cones.

IUBHAR ~ 🌳 a new dictionary entry 🌳

Iorram do Iain Gharbh
Craobh don iubhar a b’fheàrr
[...]

?1689 Duanaire Colach (1997) 18

[A song to Iain Garbh
A tree of the best yew
which bent well in action
From the wood of highest branches]

www.faclair.ac.uk/entries/49

19.09.2025 14:12 — 👍 1    🔁 0    💬 0    📌 0
Duilleach craoibh-iubhair (Taxus baccata) agus dearcagan, no ’aralan’ a’ còmhdachadh duircean beag.

Duilleach craoibh-iubhair (Taxus baccata) agus dearcagan, no ’aralan’ a’ còmhdachadh duircean beag.

IUBHAR ~ 🌳 inntreadh ùr san fhaclair. 🌳

Iorram do Iain Gharbh
Craobh don iubhar a b’fheàrr
Bu mhath lughadh ri sàs
As a’ choillidh a b’àirde geugan.

?1689 Duanaire Colach (1997) 18

www.faclair.ac.uk/entries/49

19.09.2025 14:12 — 👍 4    🔁 2    💬 2    📌 0

Tha sinn air ar dòigh gu bheil Rannsachadh na Gàidhlig gu bhith air ais!

Cuiribh taic ris agus sgapaibh an naidheachd.

17.09.2025 13:45 — 👍 14    🔁 4    💬 0    📌 0
Hazelnuts on a tree by Guilhem Vellut (Creative Commons 2.0)

Hazelnuts on a tree by Guilhem Vellut (Creative Commons 2.0)

Bha challtuinn ghlas, gheugach a' lùbadh, gach foghar, fo h-eallach chnù.
(1912 Dùn Àluinn 24)

Faic 'calltainn' aig faclair.ac.uk/entries/3

#Gaidhlig #foghar

09.09.2025 13:30 — 👍 2    🔁 1    💬 1    📌 0
Picture of hazelnuts on tree by Guilhem Vellut (Creative Commons 2.0)

Picture of hazelnuts on tree by Guilhem Vellut (Creative Commons 2.0)

Bha challtuinn ghlas, gheugach a' lùbadh, gach foghar, fo h-eallach chnù.
(1912 Dùn Àluinn 24)

Faic 'calltainn' aig faclair.ac.uk/entries/3

09.09.2025 13:29 — 👍 2    🔁 0    💬 0    📌 0
Sgòthan dorcha os cionn na mara mu dhol fodha na grèine.

Sgòthan dorcha os cionn na mara mu dhol fodha na grèine.

Eirigh tónn air uisge balbh.
Wave will rise on silent water.
(And calm people when stirred may astonish.)
(1881 Nicolson Proverbs 172)

03.09.2025 11:21 — 👍 4    🔁 1    💬 0    📌 0
Preview
a sign that says now hiring in blue and orange on a black background ALT: a sign that says now hiring in blue and orange on a black background

🗓️ Ceann-là ùr: 9 Sultain.

Thig a dh’obair còmhla rinn!

Tha Faclair na Gàidhlig a’ sireadh Oifigear Conaltraidh:
www.obraichean.co.uk/job/faclair-...

Le taic bho @bordnagaidhlig.bsky.social.

27.08.2025 11:41 — 👍 3    🔁 1    💬 0    📌 0
Post image Post image

Seoid atá ann, agus iarsmalann. Tá an iontráil thíos suimiuil. Ní bheadh abhras nó coigeal - na rudaí sin nó na focail orthu - ag a lán daoine inniu. Tá sé suimiúil freisin gur “aige” seachas “aici” atá ann. Obair na mban a bhí ann de ghnáth. Bhí post faoin obair sin ag @faclair.bsky.social inniu.

22.08.2025 16:05 — 👍 3    🔁 1    💬 0    📌 0

@faclair is following 20 prominent accounts