Y Geiriadur

Gair y Dydd: pentan geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html.... Eos y Pentan yw teitl un o’r storïau byrion doniol a ysgrifennwyd gan W. J. Griffith o’r Henllys Fawr ger Aberffraw a gyhoeddwyd yn Storïau’r Henllys Fawr (1938). Bu farw W. J. Griffith ar y dyddiad hwn yn 1931.

Gair y Dydd: bochgoch geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... - Ansoddair da a ddefnyddir yn aml i ddisgrifio plentyn iach a chanddo ruddiau cochion, neu am rywbeth a chanddo groen coch - fel yr afal. Digwydd y gair hefyd fel enw arall am yr egroesen a'r pabi coch.

Gair y Dydd: sgrwmp geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... - sef cawod drom o law. Rydym wedi profi sawl sgrwmp yn barod yr hydref hwn, gydag un arall ar y ffordd dros y penwythnos. Un enw arbennig am dywydd sgrympiog ar ddiwedd yr haf ac yn gynnar yn yr hydref yw sgrympiau codi tatws.

Doreen Roberts yn saethu â bwa

Gair y Dydd saeth www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Arf hirfain blaenllym, fel arfer o bren neu fetel, a saethir o fwa. Gair benthyg o'r Lladin sagitta.

Gan Gordon W. Powley, Parth cyhoeddus commons.wikimedia.org/wiki/File:Ar...

Gair y dydd: seiberdrosedd ‘gweithgarwch troseddol yn gysylltiedig â systemau cyfrifiadurol, y Rhyngrwyd, &c.’ www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html....

Gair y Dydd: tafal geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html.... Mae sawl gair am y ddyfais hon, e.e. tafal, clorian, mantol, ond beth fyddwch chi’n ddweud? Mae hefyd yn enw ar yr arwydd yng nghylch y Sodiac yr adeg hon o’r flwyddyn.

Llun o ddail aethnen ar gangen

Gair y Dydd aethnen www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Math o boplysen nodedig am ei dail crynedig, Populus tremula

Gan W.carter CC BY-SA 4.0 commons.wikimedia.org/wiki/File:Re...

Llun o blanhigyn brith ei ddail

Gair y Dydd brithliw www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Amliwiog, amryliw, cymysgliw, ysmotiog, brychlyd

Gan Judgefloro CC0 1.0 Universal commons.wikimedia.org/wiki/File:23...

Gair y dydd: CYFATHREBU geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html..., o cyfathr- (fel yn cyfathrach ‘perthynas’) + -ebu (fel yn hebu, gohebu ‘siarad’, &c).
Gair cwbl anhepgor bellach a fathwyd yn 1959 gan J.E. Caerwyn Williams, un o sylfaenwyr @yganolfangeltaidd.bsky.social a chyn Olygydd Ymgynghorol @geiriadur

Gair y Dydd: tes Mihangel geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html.... Ydy’r tywydd heddiw yn ddechrau cyfnod o dywydd braf o gwmpas gŵyl Fihangel yr wythnos nesaf, y 29ain o Fedi? ‘Tes bach cyn gaeaf’ yn enw hyfryd arall.

Gair y dydd: dŵr llwyd geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html...
Yn dilyn y glaw trwm dydd Sadwrn diwethaf, dyma beth rwy’n ei alw'n ddŵr llwyd. Oes gennych chi enw arall am lif trwm o'r fath?

Gair y dydd: gwledd geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... (yn yr ystyr ffigurol) - Rydym wedi cael gwledd o bapurau academaidd hynod o ddiddorol yn ystod cynhadledd Gorwelion @yganolfangeltaidd.bsky.social , gyda'r amrywiaeth o bynciau difyr yn cynnig digon inni gnoi cil arnynt.

Llun o'r Cadfridog Norton Schwartz â'i ddwrn yn yr awyr

Gair y Dydd dwrn www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Llaw wedi ei chau’n dynn, llaw, palf, pawen; hefyd y darn hwnnw o erfyn (fel cleddyf ayb) y gafaelir ynddo, carn, said, cnap neu fwlyn (drws)

Hawlfraint 2013 United States Air Force

Gair y dydd: deugain ‘pedwar deg’ www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html..., wrth i’r gynhadledd ‘Gorwelion’ agor i ddathlu deugain mlwyddiant sefydlu Canolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru.

Gair y Dydd: ERYR geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... - Enw ac iddo ystyron ffigurol yn cynnwys 'arwr' a 'thywysog'. Ar y dydd hwn yn 1400, cyhoeddwyd Owain Glyndŵr yn Dywysog Cymru. Chwiliwch am y gair 'prince' yn adran Saesneg y Geiriadur i ganfod y cyfoeth o enwau Cymraeg am dywysog.

Gair y dydd: argoel geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Dywedir bod gweld gwartheg yn gorwedd yn argoel neu'n arwydd o law - gwir oedd yn yr achos hwn!

Gair y dydd: gwe geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html...
A welsoch chi erioed y fath ryfeddod? Dyma rwydwaith main ysgafn a wëir gan y pryf copyn gan amlaf, ond mae'n debygol mai gwaith y lindys yw'r we hon! Mae'r gair 'lindyswe' yn y Geiriadur, ond 'cocoon' yw'r enw Saesneg arno.🐛

Gair y dydd: GORWEL, geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html...
Un o nifer fawr o fathiadau llwyddiannus gan y geiriadurwr William Owen Pughe (tua 1800).

Englyn Dewi Emrys i'r gorwel:

Wele rith fel ymyl rhod - o'n cwmpas,
Campwaith dewin hynod:
Hen linell bell nad yw'n bod
Hen derfyn nad yw'n darfod.

Gair y dydd: corn y carw môr, geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html...
neu Crithmum maritimum, llyseun maethlon a welir yn tyfu mewn mannau creigiog ar yr arfordir. Ers talwm fe’i cesglid yn yr haf a’i biclo mewn dŵr halen neu finag i’w gymryd dros y gaeaf. Enw arall arno yw ffenigl y môr.

Gair y dydd: llyfrwallgof geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... - sef (person ac iddo) hoffter eithafol at lyfrau neu ysfa i hel llyfrau. Yn Saesneg, gelwir yr hoffter hwn yn 'bibliomania', a'r person o'r anian honno yn 'bibliomaniac'.
Ydych chi'n nabod rhywun llyfrwallgof?

Gair y dydd: buddugoliaeth geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Dathlu ennill Rali Ceredigion ddoe!

Llun o greigafr

Gair y Dydd creigafr www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Math o afr wyllt a’i chyrn yn crymu'n ôl, gafr y graig, alpafr

CC BY-SA 4.0 Isiwal commons.wikimedia.org/wiki/File:Al...

Gair y dydd: cofbin ‘memory stick, pen drive’ www.geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html.... Un o’r geiriau newydd a ychwanegwyd yn ddiweddar.

Gair y Dydd: pibydd coesgoch geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html.... Ai dyna’r enw fyddech chi’n ei ddefnyddio am yr aderyn hwn? Neu beth am ‘coesgoch’ yn unig? Mae hwnnw dros ddwy ganrif yn hŷn yn ôl dyfyniadau’r Geiriadur.

Gair y dydd: egroes geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... 'ffrwyth y rhosyn gwyllt'. Mae'r Geiriadur yn nodi enwau eraill arnynt, sef afalau'r bwci, mwcog, ogfaen, a bochgoch. Beth yw eich enw chi amdanynt?

Gair y Dydd: corbwmpen geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Dyma'r enw Cymraeg am 'courgette', sef math bychan o bwmpen a goginir ac a fwyteir fel llysieuyn. Bathwyd yr enw hwn yn 1995 gan olygyddion Geiriadur yr Academi.
Ydych chi'n gyfarwydd â'r enw hwn?

Braf ymweld â @scs-dias.bsky.social yn Nulyn ddoe, a chwrdd ag ambell un a fu yn yr Ysgol Haf yno yn 1984. Hawdd cofio'r flwyddyn gan ein bod i gyd yn cofio'r ddaeargryn, 5.4 ar raddfa Richter. Roedd ei chanolbwynt yn Llithfaen. cy.wikipedia.org/wiki/Daeargr...

Gair y dydd: arfordir geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... Rydym yn ffodus o'r llwybrau sy'n ein caniatáu i fwynhau arfordir hardd ac amrywiol Cymru - manteisiwch at y tywydd braf i'w cerdded. www.walescoastpath.gov.uk/places-to-go...

Gair y dydd: HUN geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html.... "Byr ei hun, hir ei hoedl", meddai'r hen ddihareb Gymraeg, sy'n gysur i'r rhai ohonom sy'n dioddef yn achlysurol o anHUNedd, neu ddiffyg cwsg.

Gair y Dydd: mesog geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html... – llawn mes, fel y goeden hon. Diddorol gweld mai 29 Awst yw gŵyl Ieuan y Moch sef dechrau’r cyfnod pryd y gellid gadael i foch fynd i goedwigoedd i fwyta mes geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html...